ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
(1911-1996)


Το πραγματικό του όνομα είναι Οδυσσέας Αλεπουδέλης. Γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης πριν από ενενήντα δύο χρόνια, από Μυτιληνιούς γονείς. Ήταν το έκτο και τελευταίο παιδί της Μαρίας και του Παναγιώτη Αλεπουδέλη, μιας οικογενείας πλουσίων αστών της γνωστής σαπωνοποιίας. αλλά η καταγωγή του ήταν από την Λέσβο. Το 1934 η οικογένεια Αλεπουδέλη εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ήταν τριών χρόνων, όταν η οικογένεια του εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, στο σπίτι της οδού Σόλωνος 98β όπου έγραψε και τα πρώτα του ποιήματα. Την άνοιξη του 1915 η οικογένεια φιλοξενεί στο κτήμα του Ακλειδιού τον Ελευθέριο Βενιζέλο μετά την παραίτηση του εξαιτίας της διαφωνίας του με τον βασιλιά Κωνσταντίνο, κάτι που επαναλαμβάνεται και το Σεπτέμβριο του 1917.

Ο μικρός Οδυσσέας φοιτά εφτά χρόνια στο ιδιωτικό σχολείο του Δ. Ν. Μάκρη με καθηγητές τους: Ι. Μ. Παναγιωτοπούλο, Γ. Αποστολάκη και Ι. θ. Κακριδή. Η πτώση του μικρασιατικού ονείρου, όπως και το φιλοβενιζελικό πάθος της οικογένειας του, χαράζει τη συνείδηση του. Ωστόσο τη ζωή του θα σημαδέψει ένας θάνατος και μια γκουβερνάντα. Ο θάνατος της αδελφής του Μυρσίνης (1918) που επέβαλε στο σπίτι ένα πολύχρονο οδυνηρό πένθος και η Γερμανίδα γκουβερνάντα Αννα Κέλερ που συνδέθηκε μαζί του στα δύσκολα χρόνια του πένθους ασκώντας μεγάλη επίδραση στην προσωπικότητα του. Από το 1924 (φοιτά στο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών) αρχίζει να συνεργάζεται με διάφορα ψευδώνυμα στη «Διάπλαση των Παίδων». Το 1925 πεθαίνει ο πατέρας του και ο μικρός Οδυσσέας περνά από τα παιδικά βιβλία στη νεοελληνική λογοτεχνία. Επισκέπτεται την Τήνο, τη Σαντορίνη, κάνει εξορμήσεις στα βουνά της Αττικής. Έχει αρχίσει να γίνεται τακτικός θαμώνας του βιβλιοπωλείου Δ. Κοντέ και να συνθέτει ένα μικρό χειρόγραφο περιοδικό, το «Ιξός». Στα Γράμματα ο Ελύτης εμφανίστηκε το 1935, δημοσιεύοντας ποιήματα του στο περιοδικό "Τα Νέα Γράμματα" που συγκέντρωνε τους περισσότερους λογοτέχνες της καλούμενης "Γενιάς του Τριάντα". Η γνωριμία του τον ίδιο χρόνο με τον Ανδρέα Εμπειρίκο ενίσχυσε τις επαναστατικές υπερρεαλιστικές του απόψεις. Ποτέ όμως ο ίδιος δεν υπέταξε την ποίηση του στην υπερρεαλιστική τεχνική.

Κατά την ιταλική επίθεση το 1940 κατά της Ελλάδας στρατολογήθηκε και πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας. Στην κατεχόμενη Αθήνα έγραψε τον «Ήλιο τον πρώτο» και τα πρώτα σημαντικά πεζά του. Από το 1948 ως το 1951 πραγματοποίησε διάφορα ταξίδια στη δυτική Ευρώπη. Το 1969 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου έγραψε τα ποιήματα «Το φωτόδεντρο», «Το μονόγραμμα», «Ο ήλιος ο ηλιάτορας», «Τα ρω του έρωτα».

Στην Αθήνα επέστρεψε το 1971. Την περίοδο αυτή και ως την βράβευση του το 1979 από τη Σουηδική Ακαδημία με το Βραβείο Νόμπελ, έγραψε πεζά κείμενα για το Θεόφιλο (Ο ζωγράφος θεοφιλος,1973 τον Παπαδιαμάντη {Η μαγεία του Παπαδιαμάντη,1974), τον Εμπειρίκο (Αναφορά στον Ανδρέα Εμπειρίκο,1979) και το "σκηνικό ποίημα" Η Μαρία Νεφέλη (1978).

Πριν και ύστερα από το διεθνές βραβείο, ανακηρύχτηκε διδάκτορας από διάφορα πανεπιστήμια, όπως της θεσσαλονίκης (1975), του Παρισιού (Σορβόννη, 1980) και του Λονδίνου (1981).

Ποιήματα του μελοποιήθηκαν από τους Μ. Χατζιδάκι, Μ. Θεοδωράκη, Γ. Μαρκόπουλο κ.ά. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά και σε άλλες γλώσσες.

Αν ο Ελύτης δεν ήταν ποιητής, θα ήταν σίγουρα ζωγράφος ή άλλου είδους εικαστικός καλλιτέχνης. Ο Ελύτης αγαπούσε πολύ τη ζωγραφική και το κολάζ. Ο ίδιος θεωρούσε τα κολάζ του ως μια ακόμη έκφραση του λυρικού του λόγου. Το σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας για την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1979, δηλώνει με τρόπο επιγραμματικό και καίριο την αξία του ποιητικού έργου του, γνωρίζοντας όμως και την εικαστική του δημιουργία, θα μπορούσε να περιγράφει και την ζωγραφική του: «Για την ποίηση του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία».
 

  • Έργα του Οδυσσέα Ελύτη

  • Προσανατολισμοί, 1940

  • ’σμα Ηρωικό και Πένθιμο Για τον Χαμένο

  • Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, 1943

  • Ήλιος ο Πρώτος, 1943

  • Το ’ξιον Εστί, 1959

  • Έξι και μια Τύψεις για τον Ουρανό, 1960

  • Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας, 1971

  • Το Μονόγραμμα, 1971

  • Τα Ρω του Έρωτα, 1972

  • Ανοιχτά Χαρτιά, 1974

  • Μαρία Νεφέλη, 1978

  • Εκλογή 1935-1977, 1979

  • Ο Μικρός Ναυτίλος, 1985

  • Ιδιωτική οδός, 1990

  • Δυτικά της Λύπης, 1995

  • Ο κήπος με τις αυταπάτες, 1995

Πέθανε το 1996 σε ηλικία 85 ετών.
 

 

 

Την σελίδα αυτή σχεδίασε ο Κιοσσές Γιώργος