19 ΜΑΪΟΥ – ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Στις 15/ 4/1916 η ελληνική Πρεσβεία της Πετρούπολης πληροφορούσε το υπουργείο Εξωτερικών για την τραγική κατάσταση των κατοίκων της περιφέρειας Τραπεζούντας:  «Την 15ην Απριλίου οι κάτοικοι των 16 χωρίων της περιοχής Βαζελώνος, περιφερείας Τραπεζούντας, άπαντες Έλληνες, λαβόντες διαταγήν των τουρκικών στρατιωτικών αρχών να φύγωσιν εις το εσωτερικόν της Αργυρουπόλεως και φοβηθέντες μη έμελλον καθ’ οδόν να σφαγώσιν, καθ’ ον τρόπον είδον σφαγέντας τους Αρμενίους, εγκατέλειπον τα κατοικίας των και εισήλθον εις τα δάση, ελπίζοντες να σωθώσι εκ ταχείας προελάσεως του ρωσικού στρατού. Εκ τούτων, εις 6.000 ανερχομένων, 650 κατέφυγον εις την μονής Βαζελώνος, εις ην προ»υπήρχον και άλλοι 1.500 εκ Τραπεζούντος πρόσφυγες.1.200 εισήλθον ειν εν μέγα σπήλαιον του χωρίου «Κουνάκα» και οι λοιποί διεσκορπίσθησαν εις τα ανά δάση σπήλεια και τα διαφόρους κρύπτας. Άπασαι αι οικίαι των χωρίων τούτων ελεηλατήθησαν και αι περιουσίαι διηρπάγησαν υπό του τουρκικού στρατού.οι εν τω σπηλαίω της Κουνάκας κρυβέντες, αναγκασθέντες εκ της πείνης, μετά συνθηκολόγησιν, παρεδόθησαν. Εκ τούτων 26 γυναίκες και νεάνιδες ίνα αποφύγωσιν την ατίμωσιν έρριψαν εαυτάς εις τινα ποταμόν κείμενον παρά το χωρίον Γέφυρα και παρά τας προσπαθείας των άλλων, προς σωτηρίαν των, επνίγησαν… Μετά την προς Αργυρούπολιν προέλασιν του ρωσικού στρατού μετέβην πρώτος εις την μονήν Βαζελώνος συνοδευόμενος υπό του ιατρού Κ. Φωτιάδη. Ομολογώ ότι αδυνατώ να περιγράψω σα είδον. Το παν ήτο κατεστραμμένον τόσον εν τοις χωρίοις όσον και εν τη Μονή… Εν τω προαυλίω της Μονής έκειντο άταφα εν διαλύσει 5 σώματα Ελλήνων… εντός δε της Μονής εν τη αυτή καταστάσει άλλα 5. Εντός ενός εκ των δωματίων της Μονής, έκειτο ύπτιον, γυμνόν, αποκεφαλισμένον, με πληγήν επί του στήθους δια ξιφολόγχης, διαμπερή, το σώμα εικοσαετούς νεάνιδος εκ του χωρίου Θέρσα, Κυριακή καλουμένη, εις στάσιν μαρτυρούσαν την επ’ αυτής διαπραχθείσαν ατίμωσιν». Στις 16 Ιουλίου 1916 έγραφε ο Γερμανός πρόξενος Kuckhoff της Αμισού στο Βερολίνο: «Από αξιόπιστες πηγές ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης και της παραλιακής περιοχής της επαρχίας Κασταμονής έχει εξοριστεί. Η εξορία και εξολόθρευση είναι στα τουρκικά η ίδια έννοια, γιατί όποιος δε δολοφονήθηκε, πεθαίνει ως επί το πλείστον από τις αρρώστιες και την πείνα». Στις 30 Νοεμβρίου 1916 ο Αυστριακός υποπρόξενος της Αμισού Kwiatkowski ενημέρωνε τον υπουργό Εξωτερικών της Αυστρίας S. Baron Burian: «…Στις 26 Νοεμβρίου μου είπε ο Ραφέτ Μπέης (μουτεσαρίφης Αμισού): Τελικά με τους Έλληνες πρέπει να ξεκαθαρίσουμε όπως και με τους Αρμενίους… Στις 28/ 11/ 1916 μου είπε ο Ραφέτ Μπέης: Πρέπει τώρα να τελειώνουμε με τους Έλληνες. Έστειλα σήμερα στα περίχωρα τάγματα για να σκοτώσουν πάνω στο δρόμο κάθε Έλληνα. φοβάμαι την απέλαση ή την εξορία του συνολικού ελληνικού πληθυσμού και την επανάληψη των περσινών παραδειγμάτων (εννοεί τη γενοκτονία των Αρμενίων)». Στις 19/12/1916 ο Αυστριακός πρεσβευτής της Κωνσταντινούπολης Pallavicini περιέγραφε στη Βιέννη τα τελευταία γεγονότα του Πόντου που αναφέρονταν στη μαρτυρική Αμισό: «11 Δεκεβρίου 1916. Λεηλατήθηκαν 5 ελληνικά χωριά, κατόπιν κάηκαν. Οι κάτοικοι εκτοπίστηκαν. 12 Δεκεμβρίου 1916. Στα περίχωρα της πόλης καίγονται χωριά. 14 Δεκεμβρίου 1916. Ολόκληρα χωριά καίγονται μαζί με τα σχολεία και τις εκκλησίες. 17 Δεκεμβρίου 1916. Στην περιφέρεια Σαμψούντας έκαψαν 11 χωριά. Η λεηλασία συνεχίζεται. Οι χωρικοί κακοποιούνται. 31 Δεκεμβρίου 1916. 18 ελληνικά χωριά κάηκαν εξ ολοκλήρου. 15 εν μέρει. 60 γυναίκες περίπου βιάστηκαν. Ελεηλατήθησαν ακόμη και εκκλησίες». Στις 14 και 29 Ιανουαρίου και στις 7 και 29 Φεβρουαρίου 1917 στάλθηκαν εκθέσεις της πρεσβείας της Κωνσταντινούπολης στην Αθήνα για την Αμισό και την περιφέρειά της που έλεγαν: «Ογδοήκοντα Έλληνες εκ των πλουσιωτέρων της Αμισού, συλληφθέντες άνευ ουδεμίας αφορμής, εφυλακίσθησαν απομονωθέντες πλήρως, την δε επομένην μετεφέρθησαν εις το εσωτερικόν. Οι εγκριτώτεροι των ομογενών έσχον την αυτήν τύχην… Είκοσιν οκτώ έτερα χωρία επυρπολήθησαν εντός μιας εβδομάδος από την 15 Ιανουαρίου, μη συμπεριλαμβανομένων των πυρποληθέντων κατά Δεκέμβριον. Τα γυναικόπαιδα απεστάλησαν πεζή εν μέσω βροχής και χιόνων εις τα Βιλαέτια Σεβάστειας και Άγκυρας. Νήπια, κοράσια, λεχώ, έγκυοι, ασθενείς και γέροντες ωθούνται από τόπον εις τόπον, διανυκτερεύοσι κατά χιλιάδας εις χάνια, όπου διαμένουσιν άνευ άρτου ή άλλης τροφής… Πολλά παιδιά απολέσαντα τους γονείς των διασκορίζονται εις τα όρη, ή εις τα τουρκικά χωρία. Οι μετατοπιζόμενοι αποθνήσκουσι καθ’ οδόν εκ της πείνης, του ψύχους και των ταλαιπωρειών και θάπτονται εις τα όρη, ή αφήνονται βορά των αγρίων θηρίων… Κατά πρόχειρον υπολογισμόν ο αριθμός τούτων υπερέβη ήδη τας 20.000 καθ’ εκάστην δε αυξάνονται... Εκ Πάφρας απεστάλη εις Βοϊβάτ ολόκληρος άρρην πληθυσμός... Οκτώ χωρία της Πάφρας παράγοντα τον εκλεκτότερον καπνόν της Τουρκίας επυρπολήθησαν και οι κάτοικοι μετεφέρθησαν εις το Βιλαέτιον της Άγκυρας, ετέρων δε οκτώ χωρίων της Αμισού οι κάτοικοι απεστάλησαν εις το εσωτερικόν. Ταύτην την στιγμήν φαίνονται ει τα όρη καπνοί και φλόγες… Και ο υπαίθριος πληθυσμός της Κερασούντος μετεφέρθει ολόκληρος εις το εσωτερικόν… Τα αυτά συνέβησαν εις τα επαρχίας Νεοκαισαρείας, Φάτζας και Τσαρσαμπά… Χείρονα τούτων συνέβησαν εις Πάφραν όπου κατά τας τελευταίας εβδομάδας παρεδόθησαν εις το πυρ έτερα είκοσι χωρία μρτά των εκκλησιών των και των σχολείων, αφού ελεηλατήθη η κινητή αυτών περιουσία και η ακίνητος εγένετο παρανάλωμα του πυρός, ο πληθυσμός ελόκληρος απεστάλη εις το εσωτερικόν… Σκοπός όλων των φρικαδών τούτων γεγονότων είναι η εξόντωσις των εν Τουρκία Ελλήνων, οίτινες οφείλουσιν να εκλείψωσιν ως οι Αρμένιοι. Ήδη το εν τέταρτον του μετατοπισθέντος πληθυσμού υπέκυψαν εις τον θάνατον». Στις 20 Μαΐου 1919 ο αρχιμανδρίτης Τραπεζούντος Πανάρετος αποστέλλει μια πολυσέλιδη έκθεση προς τον συνταγματάρχη Κατεχάκη όπου αναφέρει με στατιστικά στοιχεία το μέγεθος της ως τότε βαρβαρότητας των Τούρκων: «…Η επαρχία Αμασείας είχε προ του πολέμου 136.768 ελληνικό πληθυσμό. Εκ του ολικού αριθμού 73.375 του πληθυσμού μετα τοπίσθησαν ή εξορίσθησαν, εκ των οποίων το 70% απέθανον εν τη εξορία, μόλις δε οι 30% επανήλθον… Εκ των 25.000 εξορισθέντων της επαρχίας Νεοκαισαρείας, εκ μεν των χωρικών εσώθησαν μόλις 6% και ούτοι συνετριμμένοι ως ναυαγοί της σατανικής τουρκικής θηριωδίας, εκ δε των κατοίκων των πόλεων 35% ρακένδυτοι και κατεσυληκότες, ζωντανά μαρτύρια της τουρκικής βαρβαρότητας… Η επαρχία Κολωνίας εξ ολοκλήρου κατεστράφη, όλα τα χωριά αυτής ερημώθησαν, ελάχιστοι ομογενείς σώζονται εν Νικοπόλει… Η επαρχία Χαλδείας – Κερασούντος… είχε… ολικόν ελληνικόν πληθυσμόν 167.450. Εκ τούτων 45.000 περίπου εξαναγκάσθησαν κατά τον χρόνον ανακατοχής να καταφύγωσιν εις Ρωσίαν, άνω δε των 90.000 μετατοπίσθησαν και εξορίσθησαν εις τα βάθη της Μ. Ασίας... Εκ των εξορισθέντων 80% απέθανον εκ της πείνης, εκ των διωγμών, των δεινοπαθημάτων και των δαρμών... Εκ των 72 ελληνικών χωρίων του τμήματος Κερασούντος ουδέν σώζεται…». Στις 31/8/1920 έγραφε έκθεση του Πατριαρχείου: «…Ο δήμαρχος της πόλης Οσμάν αγάς … διέταξε αμέσως τους Τούρκους της Κερασούντας να απομακρυνθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Κατόπιν έκλεισε όλους τους χριστιανούς άνδρες στο ελληνικό σχολείο, στο ξενοδοχείο Belle Nue και σ’ ένα μεγάλο κτίριο με τη δολοφονική πρόθεση να τους σκοτώσει. Οι γυναίκες βιάστηκαν και όλα τα χριστιανικά σπίτια λεηλατήθηκαν από ορδές του Τυράννου. Κάθε βράδυ έβγαζαν πέντε εξ χριστιανούς από το σχολείο και τους σκότωναν. Μόνο αφού πλήρωσαν 300.000 λίρες για λύτρα (σε ασήμι και εμπορεύματα) μπόρεσαν ν’ αγοράσουν την ελευθερία τους. Ο τρόμος βασιλεύει στην πόλη. Περιπτώσεις τρέλας από φόβο εμφανίστηκαν ανάμεσα στους χριστιανούς». Στις 25/5/1922 αντιπροσωπεία της ελληνικής ναυτικής βάσης που είχε έδρα την Κωνσταντινούπολη γράφει σε έκθεσή της που στέλνει υπουργείο Εξωτερικών από το Γ. Ε. Ν.: Η κατάστασις των χριστιανών των άνω περιφερειών είναι οικτροτάτη. Εις την ύπαιθρον χώραν κάτοικοι παντάπασιν δεν υπάρχουσιν. Πάντα τα χριστιανικά χωρία έχουσι πυρποληθή, εκ των κατοίκων άλλοι μεν απελαθέντες εσφάγησαν καθ’ οδόν, άλλοι δε συληφθέντες εφονεύθησαν επιτπίως ή εκάησαν ζώντες». (Από το βιβλίο των Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Κώστα Φωτιάδη ΠΟΝΤΙΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ)   Στις 18 Μαΐου, για να τιμήσουμε στο σχολείο μας τη μνήμη της Γενοκτονίας, προβάλαμε ένα DVD με θέμα την ιστορία του Πόντου.