Φεβρουάριος 2004

Αρ. Φύλλου 66

Έτος 8ο

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Φεβρουάριος - Μια λαϊκή παράδοση για το Φεβρουάριο - Δίσεκτο έτος

Καρναβάλι - ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΣΚΥΔΡΑΣ

Απόκρια - Γιατί το λέμε

Το γαϊτανάκι

Ο ξυλοπόδαρος - Καθαρή Δευτέρα - Χαρταετός - Το αποκριάτικο πάρτι του σχολείου μας

Η γιορτή του αγίου Βαλεντίνου

Φυσικός πλούτος, ενέργεια και πολιτισμός

Επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Καστοριάς

Ζώα που ξέρουν από … κρύο!!!

Δεινόσαυροι - πλανήτης Δίας - Λαικοί Ζωγράφοι - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΕ ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

 

 

 

 

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ


Το καρναβάλι είναι μια μεγάλη λαϊκή γιορταστική εκδήλωση μεταμφιεσμένων ανθρώπων που διασκεδάζουν στους δρόμους χορεύοντας, πίνοντας, λέγοντας αστεία και τραγουδώντας.
Η λέξη καρναβάλι προήλθε από τις ιταλικές λέξεις κάρνε (κρέας) και λεβάρε (αίρω) και σημαίνει παύση της κρεοφαγίας, δηλαδή αντιστοιχεί ακριβώς στη δική μας λέξη αποκριά. Στην αρχή η έκφραση αυτή αναφερόταν στις τελευταίες ημέρες πριν από τη μεγάλη τεσσαρακοστή. Κατά τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού οι άνθρωποι κατά τις ημέρες εκείνες προετοιμάζονταν για την περίοδο της νηστείας. Για το σκοπό αυτό την τελευταία εβδομάδα της απόκριας δεν έτρωγαν κρέας αλλά μόνο τυρί, αυγά κλπ. Ταυτόχρονα όμως έκαναν πολλά γλέντια, πράγμα που δεν θα μπορούσαν να κάνουν στις αυστηρές ημέρες της νηστείας και της προσευχής. Η διάρκεια των διασκεδάσεων αυτών ποίκιλε από τόπο σε τόπο. Αλλού κρατούσαν μια εβδομάδα, αλλού περισσότερο. Με το πέρασμα των αιώνων το καρναβάλι αναπτυσσόταν όλο και περισσότερο και σε μικρές πόλεις ιδίως της Ιταλίας πήρε τη μορφή μεγαλοπρεπέστατων και πολυθόρυβων γιορτών που διαρκούσαν πολλές ημέρες.
Οι ελεύθερες αποκριάτικες εκδηλώσεις έχουν τη ρίζα τους στην Ελλάδα και στη Ρώμη. Γνωστές ήταν οι μεγάλες γιορτές που γίνονταν προς τιμή του Διόνυσου, οπότε παρουσιάστηκαν και οι πρώτοι προσωπιδοφόροι (μασκοφόροι), οι τράγοι ή σάτυροι, που εκτελούσαν ζωηρούς ρυθμικούς χορούς γύρω από το βωμό του θεού. Στα Σατουρνάλια των Ρωμαίων μεταμφιέζονταν και γλεντούσαν την πρώτη του έτους προς τιμή του Σατούρνου (Κρόνου). Η συνήθεια αυτή της μεταμφίεσης την πρώτη ημέρα του χρόνου διασώθηκε από τους Βυζαντινούς και διατηρείται ακόμα σήμερα στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Κύριο έθιμο του Καρναβαλιού είναι η μεταμφίεση του λαού με χαρούμενες στολές και διάφορες προσωπίδες (μάσκες). Παλιά πίστη του ελληνικού λαού ήταν ότι ο μασκοφορεμένος γινόταν ό,τι παρίστανε η μάσκα του. Νεότερη παράδοση συνδέει τις Απόκριες με τον ερχομό των ψυχών στη γη. Κάτι ανάλογο πίστευαν στη Δύση μέχρι τον περασμένο αιώνα, όταν θεωρούσαν ότι οι ψυχές των πεθαμένων περιφέρονταν στους δρόμους ανακατεμένες μέσα στο πλήθος των μεταμφιεσμένων.
Ιδιαίτερα ξακουστά ήσαν τα καρναβάλια της Φλωρεντίας κατά την εποχή των Μεδίκων και της Βενετίας κατά την εποχή της θαλασσοκρατορίας της. Στη Φλωρεντία γίνονταν μεγάλες παρελάσεις με άρματα γεμάτα μασκαράδες που τραγουδούσαν ειδικά τραγούδια Καρναβαλιού. Λένε μάλιστα ότι ο Μέδικος Λορέντζο Καλίφικο συνέθεσε ο ίδιος ένα από τα τραγούδια αυτά. Πυκνά πλήθη μεταμφιεσμένων ανθρώπων, ξεχύνονταν στους δρόμους και στις πλατείες όπου γινόταν τρικούβερτο γλέντι. Ανάλογες ήταν οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού στη Βενετία όπου περνούσαν γόνδολες στολισμένες με αστείες παραστάσεις, ενώ ο κόσμος χόρευε στις γέφυρες και στις πλατείες σκορπίζοντας παντού κέφι. Τη νύχτα η πόλη λαμπρά φωταγωγημένη καθρεφτιζόταν στα νερά των καναλιών ενώ άνθρωποι μεταμφιεσμένοι γυρνούσαν εδώ κι εκεί τραγουδώντας, παίζοντας διάφορα αστεία παιχνίδια και πίνοντας ως το πρωί. Περίφημα ήταν επίσης και τα καρναβάλια της Ρώμης, του Τορίνο, της Νίκαιας, της Ιβρέας, της Μπολόνια κλπ. Από την Ιταλία το έθιμο του καρναβαλιού μεταφέρθηκε στις άλλες χώρες και - μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό - στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα περίφημος ήταν ο Καρνάβαλος της παλιάς Αθήνας στις αρχές του αιώνα μας. Λαμπρά άρματα ξεκινούσαν από την Πλάκα και του Ψυρρή και περνούσαν από τους κεντρικούς δρόμους, σκορπίζοντας μαζί με το χαρτοπόλεμο και τις σερπαντίνες έξυπνα πειράγματα, δίστιχα, τραγούδια και άφθονο κέφι.
Η προετοιμασία των αρμάτων διαρκούσε πολλές ημέρες και καθένας προσπαθούσε όσο μπορούσε περισσότερο να ξεπεράσει τους άλλους.
Στα σπίτια των πλουσίων δίνονταν χοροί μεταμφιεσμένων όπου η πολυτέλεια συναγωνιζόταν την ευρηματικότητα και την εξυπνάδα. Αλλά και στις λαϊκές συνοικίες οργανώνονταν μεγάλα γλέντια. Φίλοι και συγγενείς μαζεύονταν, μασκαρεμένοι συνήθως, σε ένα σπίτι και εκεί γλεντούσαν ως το πρωί. Άλλοτε πάλι ξεχύνονταν στους δρόμους ξυπνώντας εκείνους που τύχαινε να κοιμούνται και στήνοντας χορούς στα σταυροδρόμια. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή όμως το αθηναϊκό καρναβάλι άρχισε σιγά σιγά να ατονεί, ώσπου στις παραμονές του Β΄ παγκόσμιου πολέμου σταμάτησε τελείως. Μετά τον πόλεμο πήρε σοβαρή ανάπτυξη το Καρναβάλι της Πάτρας, που συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο. Κατά τα τελευταία χρόνια έγινε μια προσπάθεια να ξαναζωντανέψει το Καρναβάλι και στην Αθήνα.
Τα γιορταστικά έθιμα διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Γνωστό έθιμο είναι ο γύφτικος γάμος, που γίνεται στην Αγία Άννα και σ' άλλα χωριά. Σ' αυτόν παίρνουν μέρος ομάδες χωρικών, που αποτελούν τη γαμήλια πομπή, ένα εικονικό ζευγάρι μελλονύμφων, ο κουμπάρος, ο νουνός και ένας σταχτιάρης, που κρατά στην ποδιά του στάχτη, για να προστατεύει μ' αυτήν το ζευγάρι. Ο γάμος γίνεται με θόρυβο και γλέντι στην πλατεία του χωριού.
Στη Θράκη σώζεται το έθιμο των καλόγερων. Δύο άτομα μεταμφιεσμένα σε καλόγερους ενώνονται με μια κακοντυμένη "βάβω", που κρατά στην αγκαλιά της το παιδί της (ένα κομμάτι ξύλο) με δύο γύφτους και δύο χωροφύλακες, και δύο άλλοι νέοι μεταμφιεσμένοι σε κορίτσια. Μπροστά στην εκκλησία του χωριού η βάβω καμαρώνει το παιδί της και καυχιέται που μεγαλώνει γρήγορα και σωστά. Τότε ο πρώτος καλόγερος, παριστάνοντας το κατά μαγικό τρόπο μεγαλωμένο παιδί της γριάς, αρχίζει να κυνηγά τα κορίτσια. Με κωμικό τρόπο γίνεται ο γάμος του με το ένα απ' αυτά. Ο δεύτερος καλόγερος, που έγινε κουμπάρος του ζευγαριού, αναίτια σκοτώνει το γαμπρό. Ακολουθεί η νεκρική πομπή μέχρι που ο πεθαμένος καλόγερος ανασταίνεται δυνατός και ακμαίος και αφού προηγηθούν ευχές και τελετές για την καλή και πλούσια συγκομιδή των καρπών, ακολουθεί χορός μέχρι το πρωί. Οι μεταμφιεσμένοι λέγονται μασκαράδες, κουδουνάτοι, κουκούγεροι, γιαννίτσαροι και ρογκατσάρια.
Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο "βλάχικος γάμος" που αρχίζει απ' την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δύο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατιρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.
Στην Πάτρα γίνεται παρέλαση αρμάτων με επικεφαλής το ομοίωμα του θεού της αποκριάς "Καρνάβαλου" και ακολουθία διάφορων άλλων έξυπνων μασκαρεμάτων, ενώ το κέφι δίνει και παίρνει.
Στην Πλάκα, καθώς και σ' όλα γενικά τα μέρη, γυρνούν στους δρόμους οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι, μικροί και μεγάλοι, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζουν και γλεντούν.
Το έθιμο αυτό επικρατεί και σ' άλλες χώρες απ' τις οποίες ονομαστότερο είναι το καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας.

Παυλίδου Παναγιώτα, Σελίδου Χαρούλα, Φαντίδου Ελένη (ΣΤ΄ Τάξη)

 

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΣΚΥΔΡΑΣ


Την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου ο Δήμος Σκύδρας διοργάνωσε το Σκυδραϊκό καρναβάλι. Πήραν μέρος 10 περίπου άρματα και αρκετά γκρουπ. Από το χωριό μας πήραν μέρος δύο γκρουπ με θέματα "Χίπις και χίπισσες", για το Δημοτικό σχολείο, και "Κλόουν", για τον Ποντιακό Σύλλογο.
Στην παρέλαση υπήρχαν πολλά ωραία άρματα και γκρουπ. Μερικά που ξεχώρισαν ήταν "Οι γάτες", "Ο τσιγγάνικος γάμος", "Gucci φόρεμα" μαζί με τις "Δυτικές συνοικίες", "Οι Ολυμπιακοί Αγώνες", "Οι ινδιάνοι", "Βασιλιάδες και βασίλισσες" κ.ά.
Η φετινή παρέλαση είχε μερικά προβλήματα. Αυτά ήταν τα εξής: Δεν ακουγόταν καθόλου η μουσική και δεν μπορούσαμε να χορέψουμε, έγινε αργά η παρέλαση και δεν είχε καθόλου φωτισμό (είχε ωραίο φωτισμό κοντά στους επισήμους), έκανε φοβερό κρύο και έβρεχε.
Στο τέλος μας είχανε μια έκπληξη. Η νύχτα έγινε μέρα από τα πυροτεχνήματα.
Αντωνιάδου Άννα, Παυλίδου Παναγιώτα (ΣΤ΄ Τάξη)

 

 

 

Την σελίδα αυτή σχεδίασε ο Κιοσσές Γιώργος