ΣΤΑ ΟΧΥΡΑ ΤΟΥ ΡΟΥΠΕΛ
Την Τετάρτη 24 Οκτωβρίου, εμπνευσμένοι από τον αγώνα των προγόνων μας στα βουνά της Πίνδου και στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αποφασίσαμε να «καταλάβουμε» με έφοδο τα οχυρά του Ρούπελ. Στην «επίθεση» πήραν μέρος ο Ε΄ και ΣΤ΄ «λόχος» του Δ. Σ. Ριζού σε συνεργασία με τους Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ «λόχους» του Δ. Σ. Αρσενίου.
Από την προηγούμενη μέρα έγινε η κατάλληλη προετοιμασία και ενημέρωση για τα οχυρά και τη σημασία τους, έτσι ώστε οι «μαχητές» να έχουν κάποια γνώση του τι θα αντιμετωπίσουν.
Η «πορεία προς το μέτωπο» ξεκίνησε λίγο πριν τις 8 το πρωί. Λίγο πριν τις 10.30 κάναμε την «έφοδο» στα οχυρά. Οι «υπερασπιστές» τους δεν άντεξαν στη γοητεία μας και παραδόθηκαν αμαχητί. Οι στρατιώτες ? υπερασπιστές τους έδειξαν μεγάλη ευγένεια απέναντι στους «νικητές».
Ένας από αυτούς ανέλαβε να μας ενημερώσει για την ιστορία των οχυρών και τη σημασία τους στην υπεράσπιση των συνόρων. Με θέα τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και κάποια από τα χωριά της Βουλγαρίας μας μίλησε για τη γερμανική επίθεση τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου του 1941, την ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών τους και την τελική παράδοση στις 10 Απριλίου. Μας ανέφερε και κάποια από τα ηρωικά περιστατικά που συνέβησαν τις 4 μέρες του αγώνα.
Ένας άλλος στρατιώτης μας παρέλαβε για να μας οδηγήσει στο μνημείο των πεσόντων για την υπεράσπιση των συνόρων στην περιοχή των οχυρών και στη συνέχεια, περνώντας ανάμεσα από κανόνια που χρησιμοποιήθηκαν στον αγώνα και «αχινούς» (αυτοσχέδιες κατασκευές των Ελλήνων από σιδηροτροχιές για να εμποδίσουν την προέλαση των γερμανικών τανκς), μας οδήγησε στην είσοδο του οχυρού.
Εκεί ένας άλλος στρατιώτης μας μίλησε για το τι επρόκειτο να δούμε μέσα στο οχυρό και ξεκινήσαμε για να μπούμε μέσα. Περπατώντας στους διαδρόμους του οχυρού είδαμε τις θέσεις του πρώτου και του δεύτερου πολυβολητή που θα συναντούσε ο εχθρός σε περίπτωση εισβολής μέσα στο οχυρό. Είδαμε τους θαλάμους όπου κοιμούνταν οι στρατιώτες, το εικονοστάσι όπου προσεύχονταν, κάποια από τα γραφεία που υπήρχαν στο οχυρό, το ιατρείο όπου ο γιατρός περιποιόταν τα ελαφριά τραύματα και πολλές φωτογραφίες υπερασπιστών του οχυρού.
Βγαίνοντας από το οχυρό βγάλαμε αναμνηστικές φωτογραφίες, ξεκουραστήκαμε λίγο και ξεκινήσαμε για την επιστροφή.
Ήταν μια πολύ σημαντική επίσκεψη, με την ευκαιρία του εορτασμού του ΟΧΙ, γιατί πρέπει να θυμόμαστε τι έγινε το 1940 ? 41 και να γνωρίζουμε την ιστορία μας.
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΟΧΥΡΟΥ
Η οχύρωση πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η Οχύρωση ξεκίνησε την περίοδο 1913-1914 μετά από εισήγηση του Ι. Μεταξά Αντισυνταγματάρχη τότε του Μηχανικού και διευθυντή της Β? Επιτελικής Διευθύνσεως, για τη δημιουργία μιας οχυρωτικής γραμμής. Τα οχυρά που κατασκευάστηκαν ήταν εννέα: ΡΟΥΠΕΛ, ΦΑΙΑ ΠΕΤΡΑ, ΠΕΡΙΘΩΡΙ, ΛΙΣΣΕ, ΤΟΥΛΟΥΜΠΑΡ, ΠΑΡΑΝΕΣΤΙΟ, ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ, ΔΟΒΑ ΤΕΠΕ. Τέλος οχυρώθηκε η Καβάλα ως δεύτερη τοποθεσία άμυνας.
Το ΡΟΥΠΕΛ ήταν ένα μετρίου μεγέθους έργο, με ελαφρά σκεπάσματα για τη φρουρά και την αποθήκευση υλικού. Είχε περίμετρο 2-3 χιλιόμετρα για την καλύτερη προστασία των πυροβόλων. Στην διάρκεια του Α? Παγκοσμίου Πολέμου το ΡΟΥΠΕΛ καταλήφθηκε από γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις. Το Οχυρό κρατήθηκε μέχρι το τέλος του πολέμου, το ζήτημα της οχύρωσης τέθηκε σε στερεότερη βάσει την δεκαετία του 1930.
Τι ήταν το οχυρό; Η οχύρωση είναι απαραίτητη για την ισχυρή αμυντική τοποθεσία. Με τον όρο Οχυρό εννοούνταν ένα σύνολο από επιφανειακά και υπόγεια έργα, κατασκευασμένα από οπλισμένο σκυρόδερμα (μπετόν αρμέ), που συνδέονταν μεταξύ τους με υπόγειες στοές και αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο. Σκοπός των οχυρών ήταν να εμποδίσουν τη διέλευση από εχθρικών τμημάτων από σημαντικές οδεύσεις για όσο το δυνατό μεγαλύτερο διάστημα. Τα επιφανειακά έργα, που ονομάζονται ενεργητικά σκέπαστρα, είχαν προορισμό την προστασία των οργάνων πυρός και μέσων παρατήρησης. Τα ενεργητικά σκέπαστρα διακρίνονται με ορισμένους τύπους π.χ. πολυβολεία, ολμοβολεία, βομβιδοβολεία, παρατηρητήρια, σκέπαστρα προβολέων, σκέπαστρα οπτικών σταθμών κ.α.
Ένα από τα σημαντικότερα ενεργητικά σκέπαστρα ήταν τα πυροβολεία που διακρίνοντας στης εξής κατηγορίες: πλαγιοφύλαξης, αντιαεροπορικά, αντιαρματικά, και αντιαρματικά περιπολίας (ενεργητικά σκέπαστρα έξω από το κύριο συγκρότημα των οχυρών).
Τα οχυρά διέθεταν υπόγεια καταφύγια για την ασφαλείς διαβίωση της φρουράς, ακόμα υπήρχαν διοικητήρια, θάλαμοι οπλιτών και αξιωματικών, τηλεφωνικά κέντρα, σταθμοί ασυρμάτου, μαγειρεία, αποθήκες (τροφίμων, καυσίμων, πυρομαχικών, κ.λ.π) που εξασφάλιζαν την αυτάρκεια των οχυρών για 10 μέρες, δεξαμενές νερού, αποχωρητήρια, μηχανοστάσια, σταθμοί πρώτων βοηθειών στοές επικοινωνίας κ.λ.π.
Σκοποί οχύρωσης – Τελική διάταξη γραμμής
Στον Μεσοπόλεμο, η οχυρωματική εργασία άνηκε στο Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ), η εργασία έγινε σε δύο περιόδους.
Στην πρώτη περίοδο η οχύρωση είχε αμυντικό προσανατολισμό με κύριο σκοπό την απόκρουση αιφνιδιαστικής επίθεσης. Στην πρώτη περίοδο ο αριθμός των οχυρών ήταν 15.
Στην δεύτερη περίοδο σχηματοποιήθηκε η οριστική μορφή των οχυρών που έγινε μετά την ανάληψη της αρχηγίας του ΓΕΣ από τον Αλέξανδρο Παπάγο. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του, σκοπός της οχυρωμένης τοποθεσίας εκτός από τα καθήκοντα που είχαν στην πρώτη περίοδο, ήταν και η δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν τα οχυρά ως τοποθεσία αντίστασης ολόκληρης της Στρατιάς και ως ορμητήριο για την ανάληψη επιθετικής πρωτοβουλίας προς τη Βουλγαρία. Ο αριθμός των κατασκευασμένων οχυρών αυξήθηκε σε 24 και για τα περισσότερα ορίστηκε αντοχή σε βολή πυροβολικού διάμετρος 220 χιλ.
Τον Απρίλιο του 1941 ήταν σχεδόν ολοκληρωμένα 21 οχυρά. Το Δίκτυο αυτό έμεινε γνωστό στην ιστορία ως “γραμμή Μεταξά“, επειδή το μεγαλύτερο μέρος των οχυρών κατασκευάστηκε όταν ήταν πρωθυπουργός ο Ιωάννης Μεταξάς. Παρατηρήσεις για τα οχυρά από τους ξένους Το αξιόμαχο των οχυρών επισημάνθηκε από πολλές πλευρές. Γάλλος αξιωματικός, στον οποίο επιτράπηκε η επίσκεψη σε ανταπόδοση της αντίστοιχης που είχε γίνει από Έλληνες αξιωματικούς στη “γραμμή Μεταξά” με άδεια την Γαλλικής κυβερνήσεως εκφράστηκε με καλά λόγια για το έργο. Τα οχυρά επισκέφθηκαν Tούρκοι αξιωματικοί. Ο μεγαλύτερος έπαινος ήρθε από τους Γερμανούς αφού εντυπωσιάστηκαν από την αντίσταση των οχυρών. Στα τέλη του Μαΐου 1941 έφθασαν στην Ελλάδα ο Στρατηγός Σνάιντερ, ο Συνταγματάρχης Σράιμπερ, και ο Ταγματάρχης Θεοχάρης, απεσταλμένοι από το Επιτελείο της Ανώτατης Διοίκησης του Γερμανικού Στρατού, για να εξετάσουν την οχυρωματικοί γραμμή. Ο Στρατηγός Σνάιντερ ως εκπρόσωπος της επιτροπής είπε ότι η ελληνική οχύρωση αποτελούσε το χρυσό μέσο όρο μεταξύ του γαλλικού συστήματος και των άλλων κρατών και ήταν το πλέον κατάλληλο για ορεινά εδάφη όπως τα ελληνικά. Σχετικά με την αντοχή των έργων ο Γερμανός Στρατηγός ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του στην γραμμή παρατήρησε πως πολλά έργα είχαν δεχθεί βόμβες αεροπλάνων και οβίδες πυροβολικού με μόνο αποτέλεσμα κάποιες αποφλοιώσεις και ελαφρές ρωγμές, οι οποίες δεν επηρέασαν την εκτέλεση της αποστολής του. Επίσης μεγάλο θαυμασμό και έκπληξη τους προκάλεσαν οι κρυφές έξοδοι που άλλα οχυρά δεν είχαν.
Το οχυρό Ρούπελ ήταν το μεγαλύτερο από όλα τα οχυρά της “γραμμής Μεταξά“, το συγκρότημα εκτείνεται σε μέτωπο 2.500μ. και περιελάμβανε 123 ενεργητικά σκέπαστρα, το ανάπτυγμα των υπόγειων χώρων ήταν 1.849 τ.μ., ενώ οι στοές συγκοινωνίας ανέρχονταν σε 4.251 μ. Η συνολική έκταση ήταν 6.100 μ. και το σύνολο της φρουράς ήταν 1.397 άνδρες. Το κόστος κατασκευής του ήταν 111.540.000 δρχ. (Πληροφορίες από www.roupel.gr/construction.html)
