Το ψωμί στα παλιά χρόνια

ΠΩΣ  ΓΙΝΟΝΤΑΝ   ΤΟ ΨΩΜΙ  ΣΤΑ  ΠΑΛΙΑ  ΧΡΟΝΙΑ

Την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου ήρθε στην τάξη μας η κυρία Βασιλική Φωτιά, για να μας πει πώς φτιάχνανε το ψωμί στα παλιά χρόνια. Μας είπε τα εξής:

«Στα παλιά χρόνια παίρναμε το αλεύρι από το νερόμυλο του Χαράλαμπου Φαντίδη, που βρισκόταν απέναντι από το σχολείο μας. Το αλεύρι το πηγαίναμε στο σπίτι και το κοσκινίζαμε μέσα στην ξύλινη σκάφη, επειδή είχε πίτουρα. Όταν το ζυμώναμε, βάζαμε ξινή μαγιά ή αλλιώς προζύμι (όχι μπυρομαγιά, που βάζουμε σήμερα), αλάτι και χλιαρό νερό, και ζυμώναμε το ζυμάρι. Όταν αυτό φούσκωνε, το πλάθαμε μέσα στις πινακωτές. Το αφήναμε να φουσκώνει μέσα σ’ αυτές για λίγη ώρα. Μετά το πηγαίναμε στο φούρνο, τον ανάβαμε με  ξύλα, με την «καταμάγια» τραβούσαμε κάτω τα κάρβουνα και τη στάχτη, και βάζαμε το ψωμί. Κάθονταν τα ψωμιά μία ώρα στο φούρνο και μετά τα βγάζαμε. Ήταν αφράτα και νόστιμα. Τα πηγαίναμε σπίτι και τα παιδιά συνήθιζαν να βάζουν λίπος και αλάτι και να τα τρώνε. Τότε βέβαια όλα ήταν πολύ πιο γευστικά από ότι σήμερα, που ούτε το βούτυρο έχει γεύση.»

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πότε φτιάχνατε το προζύμι;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το προζύμι το φτιάχναμε το βράδυ, για να φουσκώσει. Το πρωί παίρναμε λίγη μαγιά και ζυμώναμε το αλεύρι που είχαμε κοσκινίσει. Κρατούσαμε μαγιά, βάζαμε και άλλο αλεύρι και την ανανεώναμε, για να την χρησιμοποιήσουμε και την επόμενη φορά που θα ζυμώναμε.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Πώς βάζατε τα ψωμιά στο φούρνο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Παίρναμε τα ψωμιά από την πινακωτή, τα βάζαμε πάνω στην «πυρήφτε» (ένα ξύλο που έμοιαζε με κουπί) και τα βάζαμε στο φούρνο.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Το ψωμί αυτό πόσες μέρες κρατούσε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το ψωμί αυτό ήταν αρκετά φρέσκο για οχτώ μέρες, ενώ το σημερινό ψωμί σε μία μέρα αρχίζει να μυρίζει, να ξεραίνεται και να χάνει τη νοστιμιά του. Και πάλι το ψωμί που περίσσευε όμως δεν το πετούσαμε, το κάναμε «βραστάρι», δηλαδή θύβαμε ψωμιά, χτυπούσαμε αυγά και τα ρίχναμε πάνω τους.

«Τα Ελιόψωμα»

Μάλι Ντομένικο, Παρασκευαΐδου Βαγγελιώ,

Παρασκευαΐδου Ραφαηλία, Φωτίου Χριστίνα

Σ’ ΕΝΑΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΦΟΥΡΝΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Την Τετάρτη 8 Μαρτίου επισκεφτήκαμε το σπίτι του κυρίου Ιορδάνη Παπαδόπουλο  που έχει παραδοσιακό φούρνο στην αυλή του. Τον επισκεφτήκαμε, για να δούμε πώς ζύμωναν στα παλιά χρόνια το ψωμί και πώς το έψηναν στους χωριάτικους φούρνους.

Πριν φτάσουμε εκεί είχε ζυμώσει και έψησε αρκετά ψωμιά, για να προετοιμάσει το φούρνο. Τα ψωμιά ήταν αφράτα, ζεστά και λαχταριστά. Μόλις φτάσαμε, έφτιαξε καινούριο ζυμάρι, μας έδειξε πώς ζυμώνεται και ο Σωτήρης με το Στράτο πλένανε  τα χέρια τους και άρχισαν να ζυμώνουν και αυτοί. Όταν τελειώσαμε το ζύμωμα, αφήσαμε το ζυμάρι να φουσκώσει. Όση ώρα περιμέναμε το ζυμάρι να φουσκώσει,  έβαλε ο κύριος Ιορδάνης ξύλα στο φούρνο και τα άναψε. Μας έδειξε τα εργαλεία που είναι απαραίτητα για το ψήσιμο του ψωμιού, τις πινακωτές μέσα στις οποίες βάζουν το ψωμί πριν το βάλουν στο φούρνο, την «πυρίφτε» (ένα ξύλο που μοιάζει με κουπί) με την οποία βάζουμε τα ψωμιά στο φούρνο, την «κελβερούτσα» με την οποία  ανακατεύουνε τη φωτιά και παίρνουνε τα κάρβουνα μέσα από το φούρνο και την «καταμάγια» με την οποία καθαρίζουν το  «πάτωμα» του φούρνου,  για να μένουν  τα  ψωμιά καθαρά και να μην γεμίζουν στάχτη. Για να είναι έτοιμος ο φούρνος, για να ψήσει, πρέπει να γίνει ο «ουρανός» του άσπρος.

Περιμένοντας να ζεσταθεί ο φούρνος, φάγαμε και ήπιαμε. Η κυρία Βάσω, η γυναίκα του κυρίου Ιορδάνη, μας είχε ετοιμάσει φιογκάκια σιροπιαστά, κέικ, σοκολατάκια, καραμέλες, χυμούς και αναψυκτικά. Μας ετοίμασε ακόμα ζεστό ψωμί  με αγελαδινό βούτυρο και λίγο αλάτι, που ήτανε πεντανόστιμο. Το βούτυρο έλιωνε πάνω στο ζεστό ψωμί. Ήταν όλα υπέροχα.

Αφού φάγαμε, ο Σωτήρης, ο Κώστας, ο Στράτος, ο Λευτέρης και ο Ντομένικο μαζί με το κύριο Ιορδάνη πλάσαμε «κερκέλια» (κουλούρια που  μοίραζαν στα παιδιά,  όταν έψαλαν τα κάλαντα των Βαΐων). Τα πλάσαμε και τα έβαλε ο κύριος Ιορδάνης με την «πυρίφτε» στο φούρνο, για να ψηθούν.

Στο μεταξύ ήρθε και η κυρία Νόπη, η κόρη του κύριου Ιορδάνη, και πλάσαμε μαζί της, μέχρι να ψηθούνε τα «κερκέλια», λαγάνες και «κολόθια» (μικρά ψωμάκια που τα έψηναν μαζί με τα μεγάλα και οι γιαγιάδες τα μοίραζαν στα  παιδιά). Ψήθηκαν τα «κερκέλια» και ο κύριος Ιορδάνης φούρνισε τις λαγάνες και τα «κολόθια».  Η κυρία Βάσω μας μοίρασε «κερκέλια» και έφερε και χαλβά,  για να φάμε.

Μετά από λίγη ώρα βγήκανε και οι λαγάνες με τα «κολόθια» και φύγαμε, αφού ευχαριστήσαμε τον κύριο Ιορδάνη και την οικογένειά του για όσα έκαναν για εμάς.  Θα μας μείνει αξέχαστη αυτή η επίσκεψη, γιατί βοηθήσαμε και εμείς, για να  γίνουν τα «κερκέλια», οι λαγάνες και τα «κολόθια» και γιατί είδαμε πώς ψήνουν το ψωμί σ’ έναν  παραδοσιακό φούρνο.

Ομαδική εργασία

ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΚΕΥΗ

ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΦΟΥΡΝΟ

Ξύλινη σκάφη για το ζύμωμα	Πινακωτή για την τοποθέτηση του ζυμωμένου ψωμιού
«Κελβερούτσα», ένα σίδερο λυγισμένο στην άκρη, με το οποίο ανακατεύουνε τη φωτιά	«Καταμάγια», ένα πανί το οποίο είναι δεμένο ανακατεύουνε τη φωτιά στην άκρη ενός ξύλου, με την οποία αφού τη βρέξουν καθαρίζουν το  «πάτωμα» του φούρνου
«Πυρίφτε», ένα ξύλο που μοιάζει με κουπί, με την οποία βάζουμε τα ψωμιά στο φούρνο

            του ζυμωμένου ψωμιού

«Κελβερούτσα», ένα σίδερο λυγισμένο                   «Καταμάγια», ένα πανί το οποίο είναι δεμένο

            στην άκρη, με το οποίο                               ανακατεύουνε τη φωτιά στην άκρη ενός ξύλου,

            ανακατεύουνε τη φωτιά                                   με την οποία αφού τη βρέξουν καθαρίζουν

                                                                                    το  «πάτωμα» του φούρνου

«Πυρίφτε», ένα ξύλο που μοιάζει με κουπί, με την οποία βάζουμε τα ψωμιά στο φούρνο