ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ Τον  πρώτο καιρό της σκλαβιάς στους Τούρκους  το σκοτάδι της αμάθειας σκέπασε  τον ελληνισμό. Στην  προσπάθεια να βγει σκλαβωμένο Γένος από την αμάθεια και τη δουλεία, μεγάλη ήταν η προσφορά των «δασκάλων του Γένους ». Αυτοί ήταν μορφωμένοι άνθρωποι  και είχαν φλογερή αγάπη για την πατρίδα. Αδαμάντιος Κοραής (1748- 1833) Φιλόλογος, γιατρός και μεγάλος δάσκαλος του Γένους . Καταγόταν από τη Χίο, αλλά γεννήθηκε στην Σμύρνη, όπου και σπούδασε στην Ευαγγελική Σχολή. Συνέχισε τις σπουδές του στο Άμστερνταμ  και από εκεί στο Μονπελλιέ  της  Γαλλίας, όπου ανακηρύχθηκε  διδάκτωρ της ιατρικής. Το 1788 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι ως γιατρός αλλά στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης που ακολούθησε πέρασε μέρες μαύρης φτώχιας και για να ζήση δίδασκε την ελληνική γλώσσα και  μετέφραζε ιατρικά συγγράμματα. Αργότερα  επιδόθηκε συστηματικά στην έκδοση κειμένων της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας ενώ παράλληλα  δημοσίευσε πολιτικά φυλλάδια  και  μελέτες με σκοπό να διαφωτίσει  τους Έλληνες όσο και τους Ευρωπαίους για την κατάσταση του υπόδουλου ελληνισμού.  Μόλις  άρχισε η Επανάσταση του ‘21, άρχισε  δράση  προπαγανδιστική  και πρακτική για την ενίσχυση  του Αγώνα. Στο γλωσσικό ζήτημα ο Κοραής πίστευε ότι δεν πρέπει  επιδιώκεται η επιστροφή  στην αρχαία, αλλά απλώς η εκκαθάριση και ο εμπλουτισμός της  καθομιλουμένης. Έργα του  «Ελληνική Βιβλιοθήκη» (17 τόμοι), τα «Πάρεργα της Ελληνικής Βιβλιοθήκης» (9 τόμοι). Σελίδου Ελίζα (ΣΤ΄ Τάξη)   Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779) Έλληνας μοναχός δάσκαλος του Γένους, μια από τις αντιπροσωπευτικές φυσιογνωμίες του νεοελληνικού διαφωτισμού. Γεννήθηκε στο χωριό Ταξιάρχης της Αιτωλίας από γονείς ηπειρωτικής καταγωγής. Ο πατέρας του ήταν υφαντής. Το λαϊκό του όνομα ήταν Κώστας Δημητρίου. Ως τα 20 χρόνια του ασχολείται με τους γονείς του σε γεωργικές και χειροτεχνικές εργασίες. Στα 20 χρόνια του έμαθε τα πρώτα γράμματα κοντά στον ιεροδιδάσκαλο Ανανία. Ύστερα συνέχισε τις σπουδές του στο σχολείο της Αγίας Παρασκευής των Βρανιανών. Μαθήτεψε 8 χρόνια στο δάσκαλο Θεοφάνη, που διηύθυνε τη σχολή. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, δίδαξε στο χωριό Λαμποτίνα, ως βοηθός του δάσκαλου Ανανία, που του είχε μάθει τα πρώτα γράμματα. Το 1743 μεταβαίνει στο Άγιο Όρος και φοιτά στην Αθωνιάδα Σχολή, που δίδασκε ο Ευγένιος Βούλγαρης. Το 1759 αποσύρεται στη μονή του Φιλοθέου. Η κατάσταση της σκλαβωμένης πατρίδας του δεν ήταν καθόλου καλή. Η ύπαιθρος βρισκόταν σ’ έναν «πνευματικό μεσαίωνα». Σχολεία δεν υπήρχαν. Οι εξισλαμισμοί βρίσκονταν στην ημερήσια διάταξη. Σε μια τέτοια κρίσιμη ώρα για τον Ελληνισμό παρουσιάστηκε ο Πατροκοσμάς, όπως αλλιώς τον έλεγαν. Εκεί, στο Άγιο Όρος, όπου μόναζε 17 χρόνια, όπως λέει ο ίδιος, κι έκλαιγε για τις αμαρτίες του, άστραψε ξαφνικά μέσα του η ιδέα πως, για να σωθεί ο ίδιος, πρέπει να σώσει το διπλανό του. Ο ησυχασμός και η προσευχή μακριά από το σκλαβωμένο Γένος δεν μπορούν να σώσουν τις γνήσιες χριστιανικές ψυχές. Η ιδέα αυτή – που ασφαλώς τη χρωστούσε στην πνευματική επικοινωνία του με τον Ευγένιο Βούλγαρη, όταν μαθήτευε κοντά του στην Αθωνιάδα Σχολή – από σπίθα έγινε φλόγα. Το 1760, εγκαταλείπει το μοναστήρι. Πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη και παίρνει από τον πατριάρχη Σεραφείμ το Β΄ την άδεια του ιεροκήρυκα. Αρχίζει τις περιοδείες του: στη Θράκη, στη Μακεδονία, στη Σερβική Μακεδονία, στην Ήπειρο, στα νησιά του Ιονίου, στην Αλβανία. Οργώνει όλη την Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Κηρύττει και φλογίζει μέσα στις ψυχές των ραγιάδων την ελπίδα της ανάστασης του Γένους. Φυτεύει στις καρδιές τους τα σπέρματα του μελλοντικού σηκωμού. Έπλαθε με το κήρυγμά του ανθρώπους γενναιόφρονες για τον ξεσηκωμό. Δημοτικιστής και ρήτορας χειμαρρώδης, άγγιζε με το λόγο του τις καρδιές και ξυπνούσε τις συνειδήσεις. «Ήταν», όπως γράφει ένας βιογράφος του, «πραγματικός άνθρωπος πλασμένος από γρανίτη, παιδί της θύελλας και της αστραπής». Και το έργο του δεν ήταν εύκολο. Αντιδρούσαν ο ανώτερος κλήρος και οι άρχοντες. Οι Εβραίοι τον μισούσαν και ο κατακτητής τον υποπτευόταν. «Χτίστε σχολεία! Χτίστε σχολεία!». Αυτό το σύνθημα έριχνε παντού. Κι έχτισε σε 18 χρόνια 847 σχολεία. «Χωρίς το σχολείον περιπατούμε εις το σκότος», έλεγε. Με διαβολές των Εβραίων του Μπερατιού της Αλβανίας, ο Κουρτ πασάς πρόσταξε τους ανθρώπους του να τον πιάσουν. Τον κρέμασαν κοντά στο Μπεράτι, στις 24 Αυγούστου 1779, την αυγή του Σαββάτου. Στο μέρος αυτό ο Αλή πασάς, που εκτιμούσε πολύ τον Κοσμά, πρόσταξε κι έχτισαν ναό. Τοποθέτησε το κρανίο του σε ασημένια θήκη. Συχνά έφερναν στα Γιάννενα την κάρα του και την προσκυνούσε. Η διδασκαλία του είναι γραμμένη σε 8 διδαχές από τους μαθητές του, γιατί ο ίδιος μιλούσε δίχως χειρόγραφο. Ο Κοσμάς είναι η επιβλητικότερη μορφή της εποχής του, ο πρόδρομος της πνευματικής και εθνικής αναγέννησης της πατρίδας μας, μια καθαροχάρακτη φυσιογνωμία της δημοτικής μας παράδοσης. Η Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο, με συνοδική πράξη του πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, το 1961. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 24 Αυγούστου. Ψέλνεται ειδική ακολουθία γραμμένη από το μαθητή του Σάπφειρο Χριστοδουλίδη, από το Γραμμένο Ιωαννίνων. Ηλιάδου Κασσιανή (ΣΤ΄ Τάξη)