|
«Το
αμίλητο νερό»
Είναι κι αυτό απομεινάρι των «Προλήψεων και των
Δεισιδαιμονιών» του λαού μας. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η νοικοκυρά
σηκωνόταν και έπαιρνε από την αυλή μια πέτρα, που την έβαζε στο τζάκι.
Μετά πήγαινε στη βρύση να πάρει το «αμίλητο νερό». Λέγεται έτσι, γιατί
δε μιλούσε σε κανέναν ούτε σαν πήγαινε ούτε σαν ερχόταν. Στη βρύση
έριχνε στάρι ή τυρί και έλεγε: «Όπως τρέχει το νερό, να τρέχει το
μπερκέτι στο σπίτι σας». Μετά γύριζε στο σπίτι της με το νερό, χωρίς
να βγάζει τσιμουδιά και, μόλις έμπαινε στο σπίτι, έλεγε «Χρόνια πολλά»
στους δικούς της. Το αμίλητο νερό το έριχνε στις τέσσερις γωνιές του
σπιτιού, «για να τρέχουν όλη τη χρονιά τα καλούδια σαν το νερό». Μετά
γινόντουσαν διάφορες μαντικές τελετουργίες. Σε μερικά μέρη συνεχίζεται
αυτό το έθιμο.
* * *
«Είναι του γλυκού νερού»
Πολύ συχνά, όταν αμφιβάλλουμε για τις ικανότητες
κάποιου – κυρίως γιατρού ή δικηγόρου – συνηθίζουμε να λέμε ότι είναι
«του γλυκού νερού». Η αρχή της φράσης κρατάει από τον καραβοκύρη του
γλυκού νερού, δηλαδή εκείνον που ταξιδεύει μονάχα στα ποτάμια και στις
λίμνες κι είναι ανίκανος να ταξιδέψει σ’ ανοιχτή θάλασσα.
* * *
«Γην και ύδωρ»
Σύμφωνα με μια αρχαία περσική συνήθεια, έπρεπε ο
υποτασσόμενος να δίνει «γην και ύδωρ». Ήταν σημάδι υποταγής.
Όταν οι Πέρσες έστειλαν κήρυκες στην Ελλάδα, για να ζητήσουν «γην και
ύδωρ», πολλές πόλεις της Ελλάδας έδωσαν, γιατί η δύναμη των Περσών και
ο θρύλος γύρω από την αριθμητική τους υπεροχή ήταν τόσο μεγάλη, ώστε
μόνο το όνομά τους έσπερνε το φόβο και τον τρόμο.
Οι Αθηναίοι όμως και οι Σπαρτιάτες όχι μόνο δε φοβήθηκαν, αλλά σκότωσαν
του κήρυκες του Πέρση Βασιλιά. Λέγεται ότι οι μεν Αθηναίοι τους έριξαν
σε πηγάδι, οι δε Σπαρτιάτες σε βάραθρο, λέγοντάς τους: «Πάρτε τώρα
σεις οι ίδιοι γην και ύδωρ».
* * *
«Καπεταναίοι του γλυκού νερού»
Καπεταναίοι του γλυκού νερού ήταν διάφοροι της Χέρσας Ελλάδας οπλαρχηγοί,
που διατηρούσαν για τις πολεμικές ανάγκες της στεριάς μικρά πολεμικά
πλοία, πότε αναγνωρισμένα από την πολιτεία με επίσημο δίπλωμα
καταδρομής και πότε χωρίς δίπλωμα, με ανεπίσημη, όμως, αναγνώριση. Η
φράση έχει την αρχή της από τα χρόνια της Επανάστασης του ’21. Θέλει
να πει καπετάνιος του στρατού ξηράς, ιδιοκτήτης πλοίου, άνθρωπος
«τέλεια αθαλάσσωτος» (Γιάννης Βλαχογιάννης: Μελέτες τομ. 7ος
σελ. 181 έκδοση Εταιρίας Ελληνικών Εκδόσεων).
* * *
«Άριστον μεν ύδωρ…»
Στίχος του Πίνδαρου που τον μνημονεύουν και ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας
(Ρητορική) (Ευθύδημος). Κατά τη σύγκριση της αξίας των διαφόρων
αγαθών, λέει ο Αριστοτέλης ότι: «το χρήσιμο» έχει μεγαλύτερη αξία από
το «σπάνιο» και γι’ αυτό (ορθά) ειπώθηκε ότι το «άριστον μεν ύδωρ»,
δηλαδή, το νερό έχει την πρώτη θέση ανάμεσα στ’ αγαθά.
* * *
«Νερό και αλάτι»
Τη φράση τη χρησιμοποιούμε, όταν έχουμε μαλώσει και
μετά τα ξαναφτιάχνουμε.
* * *
«Μια τρύπα στο νερό»
Τίποτα.
* * *
«Έβαλε νερό στο κρασί του»
Μετρίασε την οργή του ή τις αξιώσεις του.
* * *
«Βάζω το νερό στ’ αυλάκι»
Οδηγώ μια υπόθεση σε καλό δρόμο.
* * *
«Χάνω τα νερά μου»
Βρίσκομαι σε αμηχανία εξαιτίας αλλαγής περιβάλλοντος.
* * *
«Φέρνω στα (ή με τα)
νερά μου»
Προσεταιρίζομαι κάποιον.
* * *
«Σηκώνει νερό»
Έχει κι άλλα περιθώρια.
* * *
«Κάνει νερά»
Λέγεται για πλωτό που μπάζει νερά από ρωγμές. Μεταφορικά παρεκκλίνει
από τα υπεσχημένα.
* * *
«Μες στο νερό»
Λέγεται, για να δηλωθεί απόλυτη σιγουριά για κάτι.
* * *
«Κοπέλα σαν τα κρύα τα νερά»
Εξαιρετικής ομορφιάς.
* * *
«Το ξέρω νερό (νεράκι, σαν νερό)»
Το κατέχω καλά, μπορώ να το πω χωρίς καμιά δυσκολία.
* * *
«Δεν δίνει του αγγέλου του νερό»
Λέγεται για φιλάργυρο άνθρωπο.
Ηλιάδου Κασσιανή, Θεοδοσίου Βασιλική,
Σελίδου Ελίζα, Φωτιά Αναστασία
Ελληνικές παροιμίες
«Αλλού
χτυπάει το νερό κι αλλού βροντά ο μύλος»
Αλλού
γίνεται η προετοιμασία κάποιου γεγονότος κι αλλού πραγματοποιείται
αυτό.
*
* *
«Δε
θέλει ρύζι με νερό, θέλει νερό με ρύζι»
Οι
ιδιότροποι συχνά δεν ξέρουν τι θέλουν, με αποτέλεσμα να ζητούν
πράγματα που πριν λίγο είχαν απορρίψει.
*
* *
«Η
αλήθεια πλέει σαν το λάδι στο νερό»
Η αλήθεια
τελικά επικρατεί, έστω κι αν το ψέμα την επισκιάζει προσωρινά.
*
* *
«Όπου
πλάτανος εκεί νερό»
Από τα
αποτελέσματα μπορούμε πολλές φορές να συναγάγουμε τα αίτια.
*
* *
«Όταν
αποκαεί το σπίτι όλοι φέρνουν νερό»
Όταν
ολοκληρωθεί η ζημιά και είναι πια αργά, τότε όλοι προθυμοποιούνται να
βοηθήσουν κι όχι την ώρα που συμβαίνει η ζημιά, οπότε κάτι μπορεί να
περισωθεί. Δηλαδή η προθυμία των άλλων συχνά είναι υποκριτική και
εκδηλώνεται «κατόπιν εορτής».
*
* *
«Όχι
κρασί με νερό, παρά νερό με κρασί»
Δηλώνει
ότι παίζουμε με τις λέξεις και ότι στην ουσία πρόκειται για το ίδιο
πράγμα ή γεγονός, που απλώς περιγράφεται με διαφορετικές λέξεις.
*
* *
«Στάλα
τη στάλα το νερό τρυπάει το λιθάρι (ή το μάρμαρο τρυπάει)»
-
Η επίμονη
προσπάθεια φέρνει πάντοτε καλά αποτελέσματα.
-
Η σταθερή
επιμονή οδηγεί συνήθως στην πραγματοποίηση του σκοπού.
*
* *
«Το
αίμα φεύγει με νερό και όχι με άλλο αίμα»
Η εκδίκηση
για το κακό που μας έκαναν δεν το σβήνει αλλά το συνεχίζει. Μόνο η
συγχώρεση το σβήνει. Πρβλ. το ευαγγελικό: «Μη νικώ υπό του κακού αλλά
νικά εν τω αγαθώ το κακόν».
*
* *
«Το
ήσυχο νερό τρυπάει την πέτρα»
-
Οι μικρές
προσπάθειες, όταν γίνονται επίμονα και για πολύ χρόνο, φέρνουν μεγάλα
αποτελέσματα.
-
Οι άνθρωποι που
διατυμπανίζουν τις ικανότητές τους συνήθως δεν τελειώνουν τις δουλειές
ή δεν είναι αποτελεσματικοί.
*
* *
«Το
νερό που θα χυθεί δε μαζεύεται όλο»
Μερικές
ζημιές δεν επανορθώνονται εντελώς.
*
* *
«Το
παλιό καράβι, νερά απ’ ολούθε βάζει»
-
Όταν κάτι
παλιώσει, χαλάει συνεχώς πότε στο ένα και πότε στο άλλο σημείο.
-
Ο γέρος
άνθρωπος υποφέρει από πολλές αρρώστιες συγχρόνως.
*
* *
«Ο
πλάτανος θέλε νερό κι η λεύκα θέλει αέρα»
Κάθε
άνθρωπος θέλει τη δική του μεταχείριση, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία
του.
*
* *
«Όταν
διψά η αυλή σου για νερό, παρόξου μην το χύσεις»
Πρώτα
πρέπει να ενδιαφέρεσαι και να προσπαθείς για τα δικά σου προβλήματα
και ύστερα για των άλλων»
*
* *
«Το
ακίνητο νερό βρομάει»
Ό,τι δεν
εργάζεται ή δεν κινείται σκουριάζει ή αχρηστεύεται. Η εργασία είναι
πηγή όχι μόνο εσόδων αλλά και υγείας.
Παροιμία
από τη Βουλγαρία
«Διψασμένο άλογο νερό δε διαλέγει»
Ο άνθρωπος
που έχει ανάγκη, δεν φέρνει αντιρρήσεις, προκειμένου να ικανοποιήσει
βασικές του ελλείψεις. Όμοια ελληνική: «Ο διψασμένος πίνει με
σιωπή».
Παροιμία
από τη Σερβία
«Χτυπά
το νερό να βγάλει βούτυρο»
Ματαιοπονεί. Λέγεται για τους κουτούς, που δεν μπορούν να καταλάβουν
πράγματα οφθαλμοφανή.
Παροιμίες
από τη Ρουμανία
«Όποιος
πίνει νερό από ξένες χούφτες δύσκολα ξεδιψάει»
Όποιος
βασίζεται σε ξένα μέσα και εφόδια, τα οποία δεν είναι σίγουρα,
κινδυνεύει να αποτύχει.
*
* *
«Μη
φτύνεις στο πηγάδι απ’ όπου θα πιεις νερό»
Μην είσαι
αχάριστος. Μην προσπαθείς να βλάψεις αυτούς που σε βοηθάνε.
*
* *
Παροιμίες από την Τουρκία
«Αν δεν
τρέξει το νερό, ο μύλος δεν αλέθει»
Αν δεν
υπάρχουν οι ανάλογες προσπάθειες, δεν μπορούμε να φθάσουμε στην
επιτυχία.
*
* *
«Νερό
που τρέχει σκουριά δεν πιάνει»
Η συνεχής
εκπαίδευση και απασχόληση κάνει καλύτερο και πιο ενημερωμένο τον
επαγγελματία, τον εργάτη ή τον επιστήμονα.
*
* *
«Από το
γάλα πιο λευκός κι από το νερό πιο καθαρός»
Ο τίμιος
και αξιοπρεπής άνθρωπος εκτιμάται από όλους.
*
* *
«Σε μια
χούφτα νερό, ψάρια ονειρεύεται»
Με πενιχρά
και φτωχά μέσα, υπολογίζει σε μεγάλα κέρδη ή επιτυχίες. Όμοια
ελληνική: «Με το νου του πανηγύρια κάνει».
*
* *
«Με τα
καλαμπούρια νερό δε φέρνεις»
Για να
επιτύχεις σε μια δουλειά ή υπόθεση, χρειάζεται φροντίδα και εργασία
και όχι επιπολαιότητες και απερισκεψίες.
*
* *
«Μικρό
το κανάτι, πολύ το νερό»
Συχνά οι
ευκαιρίες που μας δίνονται είναι μεγαλύτερες από τις ικανότητές μας
για να μπορέσουμε να τις εκμεταλλευτούμε.
*
* *
«Από
σαράντα βρύσες πίνει νερό»
Είναι
καταφερτζής ή τυχερός ή έχει πολλές ευκαιρίες κέρδους.
*
* *
«Επειδή
βρήκες νερό, δεν έπιασες και τα ψάρια»
Μπορεί να
σου παρουσιάζονται οι ευκαιρίες, αλλά πρέπει να ξέρεις να τις
εκμεταλλευτείς. Όμοια ελληνική: «Με πορδές δεν βάφονται αβγά».
*
* *
«Νερό
που δεν ξέρεις το βάθος, του μην το περνάς»
-
Μη
ριψοκινδυνεύεις σε άγνωστους τομείς.
-
Μην
αναλαμβάνεις δουλειές ή υποθέσεις που δεν τις ξέρεις καλά
Παρασκευαδέλη Βασιλική, Παρασκευαΐδου Μαρία.
Τσιαφέρι Αλέξης, Φαντίδου Λεμονιά
|
