ΓΑΛΑΞΙΑΣ

Αστρικό σύστημα με μορφή δίσκου, που έχει σφαιρικό, βαθύ πυρήνα και περιέχει 100 δισεκατομμύρια άστρα, που μέσα σ’ αυτά υπάρχει και ο Ήλιος μας. Έχει σε πρώτη προσέγγιση διάμετρο 17.000 έτη φωτός (ένα έτος φωτός – η απόσταση που το φως διανύει σε ένα χρόνο – είναι περίπου 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Ο Ήλιος βρίσκεται στη θέση που το πάχος του δίσκου είναι 3.500 έτη φωτός. Μεγάλες άσπρες κηλίδες φαίνονται γύρω από το γαλαξία, που αποτελούνται από εκατοντάδες χιλιάδες άστρα πολύ κοντά το ένα στο άλλο, τα οποία ονομάζονται σφαιρικά σμήνη.

Ο γαλαξίας γυρίζει γύρω από έναν άξονα όχι σαν σύνολο, σαν ρόδα, αλλά όπως γυρίζουν οι πλανήτες γύρω από τον Ήλιο, δηλαδή οι πιο κοντινοί στο κέντρο ταχύτερα και οι απομακρυσμένοι βραδύτερα. Για τον Ήλιο μια ολόκληρη περιστροφή γίνεται σε 230 εκατομμύρια χρόνια. Ο Ουίλλιαμ Χέρσελ κατά το 18^ο αιώνα έδειξε ότι μερικοί αστέρες του εκτός από την περιστροφή έχουν και μία δικιά τους ξεχωριστή κίνηση. Ένας από αυτούς είναι ο Ήλιος μας που βρέθηκε με τη μέθοδο Ντόπλερ – Φιζώ ότι ταξιδεύει προς ένα σημείο που ονομάστηκε ηλιακός κόρυμβος (κοντά στο λαμπρό αστέρα Βέγα) με ταχύτητα 19 χμ. το δευτερόλεπτο.

Μέσα στο γαλαξία υπάρχει η λεγόμενη διαστρική ύλη με μορφή σκοτεινών ή φωτεινών νεφελωμάτων, που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο. Η ραδιοαστρονομία πολύ πρόσφατα με την παρατήρηση αυτών μπόρεσε να ανακαλύψει ότι ο γαλαξίας μας έχει βραχίονες και έτσι πρέπει να έχει σπειροειδή μορφή σαν και αυτή που παρατηρούμε σε πολλούς άλλους γαλαξίες έξω από το δικό μας. Κατά μήκος αυτών των βραχιόνων υπάρχουν δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου του γαλαξία με ισχύ 10⁵ Gauss. Αυτό το μαγνητικό πεδίο εξηγεί και τις πολύ μεγάλες ταχύτητες που έχουν τα σωματίδια (πρωτόνια) της κοσμικής ακτινοβολίας.

Άλλοι γνωστοί γαλαξίες είναι τις Ανδρομέδας, το Μεγάλο και το Μικρό νεφέλωμα του Μαγγελάνου, πολύ κοντά στο δικό μας, και πολλοί άλλοι. Ο αριθμός τους αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ισχύς των τηλεσκοπίων που στρέφουμε προς τον ουρανό. Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι περιέχουν τα ίδια σχεδόν αστρικά σώματα (γίγαντες και υπεργίγαντες αστέρες, νεολαμπείς, κηφείδες, σμήνη αστέρων, διαστρική ύλη).

Πολλοί μύθοι έχουν δημιουργηθεί για το γαλαξία, που τις άφεγγες έναστρες νύχτες φαίνεται να διασχίζει τον ουρανό σαν μια γαλαζωτή πλατιά λουρίδα. Οι Έλληνες πίστευαν ότι ήταν ο δρόμος που ακολουθούσε πρώτα στον Ήλιο, μέχρι που ο Ατρέας έδειξε στους ανθρώπους τα μυστικά του Σύμπαντος, ή ότι ο γαλαξίας δημιουργήθηκε όταν με την άτακτη οδήγηση του Ήλιου από το Φαέθοντα κάηκαν το ουράνια σώματα που βρέθηκαν στην πορεία του. Λαϊκής προέλευσης είναι οι μύθοι ότι ο γαλαξίας είναι ο δρόμος που ακολούθησε ο Ηρακλής οδηγώντας τα βόδια του Γηρυόνη ή ο δρόμος που ακολουθούσαν οι ψυχές, όταν πήγαιναν στα νησιά των Μακάρων. Κατά τις ελληνικές παραδόσεις ο γαλαξίας παριστάνεται με άχυρα σκορπισμένα στον ουρανό με τα ονόματα «του παπά ή του κουμπάρου τ’ άχυρα». Επίσης συνηθισμένη ονομασία του γαλαξία είναι Ιορδάνης ποταμός. Στην Αχαΐα λέγεται δρόμος ή ζωνάρι της Παναγίας. Κατά ένα χριστιανικό μύθο ο δρόμος που ακολούθησαν ο Ενώχ και ο Ηλίας, όταν ανέβηκαν στον ουρανό.    

Φαντίδου Ελένη