Την Τετάρτη 26 Φεβρουαρίου η Κοινωνιολόγος του Κέντρου Πρόληψης «ΟΡΑΜΑ», η κυρία Φωτεινή Τερζή, επισκέφτηκε το σχολείο μας, για να μας μιλήσει για το τσιγάρο, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Μαζί της μιλήσαμε για τους κινδύνους στη ζωή μας και για τις σοβαρές εξαρτήσεις από τις διάφορες ουσίες. Στη συνέχεια θα αναφέρουμε μερικά πράγματα για τον καπνό και το αλκοόλ.
 
ΚΑΠΝΟΣ
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΠΝΟΣ
Ο καπνός προέρχεται από τα αποξηραμένα φύλλα του φυτού nicotιana tabacum, το οποίο φύεται σε πολλά μέρη του κόσμου και στην Ελλάδα.
Τα φύλλα του καπνού περιέχουν μία σειρά από ουσίες από τις οποίες η σπουδαιότερη είναι η νικοτίνη. Η καθαρή νικοτίνη είναι ισχυρό δηλητήριο (60 χιλιοστά του γραμμαρίου είναι δόση θανατηφόρα για τον άνθρωπο).
Συνήθως ο καπνός βρίσκεται σε μορφή τσιγάρου και πούρου, αλλά κυκλοφορεί και στη φυσική του μορφή για πίπα ή για στρίψιμο στο χέρι. Υπάρχει επίσης και καπνός για μάσηση.
 
Ιστορικά στοιχεία
Το κάπνισμα διαδόθηκε στην Ευρώπη από τους εξερευνητές του Νέου Κόσμου. Οι αυτόχθονες κάτοικοι της Αμερικής, οι Ινδιάνοι, είχαν τη συνήθεια να χρησιμοποιούν τον καπνό για λόγους ευφορικούς, θεραπευτικούς και θρησκευτικούς.
Παρ’ όλες τις αρχικές αντιδράσεις στη χρήση του καπνού, η συνήθεια του καπνίσματος της πίπας διαδόθηκε και στην Ευρώπη. Το τσιγάρο μαθεύτηκε από τον πόλεμο της Κριμαίας, όπου οι στρατιώτες είδαν τους Τούρκους να τυλίγουν τον καπνό σε χαρτάκια.
Με τι βιομηχανοποίηση του τσιγάρου, η συνήθεια του καπνίσματος επεκτάθηκε σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. 
 
ΑΜΕΣΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ 
Ο καπνός περιέχει πάνω από 1.200 διαφορετικές χημικές ουσίες, 5% των οποίων είναι το μονοξείδιο του άνθρακα. Περιέχει επίσης πίσσα και νικοτίνη. Όλο το μονοξείδιο του άνθρακα, το 90% της νικοτίνης και το 70% της πίσσας κατακρατείται από τους πνεύμονες όταν καταπίνεται ο καπνός.                                                     
 Η νικοτίνη είναι μία πολύ δηλητηριώδης ουσία, που επιδρά στην καρδιά, στα αιμοφόρα αγγεία, στο στομάχι, στα νεφρά και στο ΚΝΣ (Κεντρικό Νευρικό Σύστημα). Η νικοτίνη προκαλεί αίσθημα χαλάρωσης, βοηθάει το χρήστη να αντιμετωπίσει αγχογόνες καταστάσεις και ανιαρές εργασίες. Ο ρυθμός της καρδιάς και η πίεση αυξάνονται ενώ η όρεξη μειώνεται. Αυτοί που δοκιμάζουν για πρώτη φορά να καπνίσουν μπορεί να παρουσιάσουν ναυτία και εμετούς. 
 
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
 Η ανοχή αναπτύσσεται γρήγορα στον καπνιστή. Όποιος αρχίζει το κάπνισμα έχει γρήγορα την ανάγκη να αυξήσει τα τσιγάρα,  μέχρις ότου σταθεροποιηθεί σε έναν αριθμό τσιγάρων την ημέρα.
Το κάπνισμα προκαλεί σωματική και ψυχική εξάρτηση. Με τη διακοπή του καπνίσματος, παρουσιάζονται συμπτώματα στέρησης, όπως ανησυχία, ευερεθιστότητα και μελαγχολία, τα οποία υποχωρούν αμέσως με την επανάληψη του καπνίσματος.
Το κάπνισμα ευθύνεται επίσης – άμεσα ή έμμεσα – και για πολλές σωματικές ασθένειες, όπως καρδιοαγγειακές παθήσεις, καρδιακές ανακοπές, κακή κυκλοφορία του αίματος, έλκη, παθήσεις του λάρυγγα, βρογχίτιδες, εμφύσημα και καρκίνο του στόματος, του λάρυγγα και του λαιμού.
Το κάπνισμα επίσης μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα στις γυναίκες. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι τα μωρά των γυναικών που καπνίζουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ελλειποβαρή και οι πιθανότητες για πρόωρο θάνατο αυξάνονται.
 
ΤΟ «ΠΑΘΗΤΙΚΟ» ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός σχετικά με τα δικαιώματα των μη –καπνιστών απέναντι στην αθέλητη εισπνοή του καπνού στους δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας. Ο προβληματισμός ξεκίνησε από τη διαπίστωση ότι οι μη – καπνιστές που συμβιώνουν με καπνιστές, επηρεάζονται οργανικά από τον καπνό που υπάρχει στο περιβάλλον τους. Αυτό το φαινόμενο συνήθως αναφέρεται με τον όρο «παθητικό» κάπνισμα.   
 
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ  ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
(ΣΩΣΤΟ Ή ΛΑΘΟΣ)
 

1. Εάν ένας άνθρωπος έπαιρνε σε ενέσιμη μορφή όλη τη νικοτίνη που εμπεριέχεται σε δύο  τσιγάρα, τότε θα πέθαινε σε δύο λεπτά.

ΣΩΣΤΟ
 

2. Υπάρχουν περίπου 200 χημικές  ουσίες  στον καπνό του  τσιγάρου.

ΛΑΘΟΣ. Υπάρχουν περίπου 1.000 ουσίες.
 

3. Περίπου ο ίδιος αριθμός ανθρώπων πεθαίνει από το κάπνισμα και τα τροχαία .

ΛΑΘΟΣ. Από 1.000 νέους ανθρώπους που καπνίζουν, 6 περίπου θα σκοτωθούν σε τροχαία, ενώ 250 θα πεθάνουν από το κάπνισμα.
 

4. Τα παιδιά που οι γονείς τους καπνίζουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από ασθένειες  του αναπνευστικού συστήματος από ότι τα παιδιά που οι γονείς τους δεν καπνίζουν.

ΣΩΣΤΟ
 

5. Το κάθε τσιγάρο αφαιρεί από τον καπνιστή περίπου 6 λεπτά από τη ζωή του.

ΣΩΣΤΟ. Ο ακριβής αριθμός κατά  5 ½ - 6 λεπτά περίπου ο χρόνος που χρειάζεται κάποιος για να καπνίσει ένα τσιγάρο.
 

6. «Παθητικό κάπνισμα» ονομάζονται οι συνέπειες που έχουν οι μη καπνιστές από τον καπνό τον καπνιστών.

ΣΩΣΤΟ. Εάν ένας μη καπνιστής βρίσκεται σε κλειστό χώρο όπου υπάρχουν πολλοί καπνιστές, ο καπνός που θα εισπνεύσει σε μία ώρα αντιστοιχεί με τον καπνό ενός τσιγάρου που εισπνέει ένας καπνιστής.
 
ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ
Το αλκοόλ είναι μία ουσία νόμιμη που διατίθεται ελεύθερα στο κοινό. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες για τον περιορισμό της χρήσης του μέσω της απαγόρευσης – σε πολλά κράτη – της διαφήμισης αλκοολούχων ποτών, της καταβολής πρόσθετων φόρων και την απαγόρευση της διάθεσής τους σε νέους κάτω των 18 ετών.
Στην Ελλάδα δεν ισχύει η απαγόρευση της διαφήμισης των οινοπνευματωδών ποτών. Με προεδρικό διάταγμα του 994 απαγορεύτηκε η είσοδος και η παραμονή σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ των νέων κάτω των 17 ετών χωρίς τη συνοδεία των γονέων ή των κηδεμόνων τους καθώς και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών σε δημόσια κέντρα.
Επίσης απαγορεύεται η οδήγηση οχήματος υπό την επήρεια οινοπνεύματος ή άλλων τοξικών ουσιών. Καθιερώνεται επίσης ανώτατη τιμή συγκέντρωσης οινοπνεύματος στο αίμα 0,5 τοις χιλίοις ανά λίτρο αίματος (που αντιστοιχεί σε 4 – 5 μονάδες αλκοόλ σε γρήγορη κατανάλωση), πέραν της οποίας ο οδηγός θεωρείται σε κατάσταση μέθης και διώκεται ποινικά. Καθιερώνεται επίσης το δικαίωμα των αστυνομικών οργάνων να υποβάλλουν σε έλεγχο με αλκοτέστ τους οδηγούς που κινούν την υποψία για μέθη.
 
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ (ΣΩΣΤΟ Ή ΛΑΘΟΣ)
 

1. Ένας άντρας που πίνει περισσότερα από 7 ποτά καθώς και μια γυναίκα που πίνει περισσότερα από 4 ποτά  έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εκδηλώσουν διάφορες ασθένειες. 

            ΣΩΣΤΟ
  

2. Το πρώτο μέρος του σώματος που επηρεάζεται από το αλκοόλ είναι το στομάχι.

ΛΑΘΟΣ. Παρόλο που είναι αλήθεια ότι το αλκοόλ επιδρά γρήγορα στο στομάχι, οι κυρίες επιδράσεις ασκούνται στον εγκέφαλο. Το αλκοόλ μειώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου και δυσκολεύει την κρίση και την κίνηση.                                                        
 

3. Ένα ποτήρι μπίρα περιέχει το ίδιο ποσοστό αλκοόλ που περιέχει ένα ποτήρι κρασί.     

ΣΩΣΤΟ. Ένα ποτήρι μπίρα περιέχει το ίδιο ποσοστό αλκοόλ με τα ακόλουθα ποτά:

• Ένα ποτήρι κρασί, τσέρι.  
• Μια μεζούρα δυνατών οινοπνευματωδών, π.χ. ουίσκι, μπράντι.
• Ένα ποτήρι μηλίτη.     

Μην ξεχνάτε ότι κάποιες μπίρες είναι ιδιαίτερα δυνατές και περιέχουν το διπλό ποσοστό αλκοόλ από τις κοινές μπίρες.            

4. Σύμφωνα με το νόμο  το ποσοστό αλκοόλ που επιτρέπεται να υπάρχει στο αίμα ενός οδηγού είναι ≤0.5 g/l.  

ΣΩΣΤΟ. Είναι παράνομο να οδηγείς στην Ελλάδα με ποσοστό περιεκτικότητας αλκοόλ στο αίμα ανώτερο από 0.5 g/l.
 

5. Ένας στους τρεις οδηγούς που σκοτώνονται σε τροχαία ατυχήματα στις Δυτικοευροπαϊκές χώρες έχει ποσοστό αλκοόλ στο αίμα του περισσότερο από το νομικά επιτρεπτό.

ΣΩΣΤΌ. Από όλους τους νέους ανθρώπους 16 – 18 ετών που έχουν σκοτωθεί σε τροχαία, περίπου οι μισοί είχαν πιει.
 

6. Σε πολλές χώρες είναι παράνομο για νέους κάτω από 18 ετών να αγοράζουν αλκοολούχα ποτά σε μπαρ.

ΣΩΣΤΟ. Ο νόμος επίσης απαγορεύει την πώληση οινοπνευματωδών σε νέους κάτω από 18 ετών.